ÜÇLER VE MİTOLOJİ

Yazan: -
Günlük hayatımızda sık sık kullandığımız bazı sayılar vardır. Bu sayıların da temeli birçok şeyde olduğu gibi mitlere dayanır. Sözlü kültür ürünlerinin vazgeçilmezi olan bu sayılar hikâyelerde, destanlarda, efsanelerde, masallarda kendini belli eden ve kırılma noktası oluşturan simgesel unsurlardır. Geçmişten günümüze bu kadar hayatımızın içinde olarak gelen bu simgesel sayılar, bugün hala bir parçamız niteliğinde değil mi sizce de?
 Her şeyi belli sayılarla yapmaya o kadar alışmış ve bu sayıları o kadar kutsallaştırmışız ki bunlarla alakalı deyimler, sözler bile oluşturmuşuz. Mesela ekmeği yere düşürdüğümüzde üç kere öper başımızın üstüne koyardık. Güzel gözüktüğümüzde ya da güzel bir haber aldığımızda aman aman üç kere kendini kaşı derler. Allah’ın hakkı üçtür mesela, üç günden fazla küs kalamayız.
Evet, bu saydıklarım günlük hayatımızda sık sık kullandığımız halleri ama mitolojide nasıl kullanılmış bu sayılar;
 Bu sayılardan üç, en çok kullanılmış ve kullanmaya devam ettiğimiz sayılar arasında. yer, gök ilah efsane… Sadece Dede Korkut hikâyesinde 43 defa üç sayısı simgesel olarak kullanılmış gerisini siz düşünün!
 Şamanizm’de ki; Yeryüzü (orta dünya), yer altındaki karanlık dünya (aşağıdaki dünya), gökteki nur âlemi (yukarıdaki dünya) biçiminde açıkladığımız âlemlerin üç sayısıyla temsil edilmesi bu sayının önemini belirten başka bir örnektir.
Yer Üstü: Gökyüzünü, uzayı ve algının ötesindeki üst âlemleri kapsar. Yukarı Yertinç olarak da adlandırılır. 9 veya 19 katlı olarak düşünülür. Uçmağ (Cennet) göktedir. İyicil (Aydınlık) Tanrılar Gökte yaşarlar. (İslam ile birlikte 7 katlı olarak anlaşılmaya başlanmıştır.) Gökyüzü yaratıcılığı simgeler. (Üst Tilekey veya Çağa Çiri/Yeri de denir.)
Yer: Üzerinde yaşadığımız yeryüzüdür. Dünya’ya (bir gezegen olarak ele alındığında) Yertinç denilir. Tek katlıdır. Denizler bu katmana dâhildir. (Orta Tilekey de denir.)
Yer Altı: Dünyanın alt katmanlarını içerir. Aşağı Yertinç de denir. Yeraltını, çağlar öncesinden kendiliğinden oluşan mağaralar ile algı sınırının erişemediği soyut alt alemler buradadır. Kötücül (Karanlık) Tanrılar yeraltındadırlar. 9 katlı olarak anlaşılır. Tamağ (Cehennem) buradadır. Yer altı ölümü ve yokluğu temsil eder. (Alt Tilekey veya Ayna Çiri/Yeri de denir.)
Prof. Dr. GÜNAY, Umay: "Türk Deatanları"

 Ziya Gökalp: "Şamanizm, yukarıdaki semayı önce üç kat tasavvur etmiştir. Oğuzun sağ kolu üç oktan oluştuğu için, yukarıdaki semanın üç oktan olması tabii olarak kabul edilmektedir. Yakutlar' da ki ateşin üç çeşitten olmasının sebebi de kâinatın üç bölümden meydana gelmesi yüzündendir." demektedir.
Âlemler gibi Türk mitolojisinde ilahlar da üçe ayrılır; Gök tanrı, Yer Sular ve Yağız Yer.
Bir Türk efsanesinde terazi burcu, üç ana yıldızla iki yan yıldızdan oluşmuştur. Üç yıldız göğe kaçan geyikleri, iki yıldız ise onları kovalayan avcı ile yayı olmuşlardır. Terazi burcunun üç yıldızı çoğu Türk efsanelerinde, usta bir avcı tarafından amansız bir şekilde kovalanan ve canını kurtarmak için kendilerini göğe atan "üç geyik" gibi tasavvur edilmiştir.
Yaradılış efsanelerinde de bu sayının geçtiğini biliyoruz; Tanrı Ülgen çok büyük üç balık yaratmış ve dünya bu balıkların üzerine konmuş. Böylece dünya gezer olmamış bir yerde sabit olmuş. Yine şeytanın toprak çıkartmak için üç kere suya girip çıkması.
Türklerde ise yine üç kurban türü vardır; Saçı:(Cansız kurban), Idık:(Azat kurbanı),Kurumsak:(Kanlı kurban)

Bu sayıların bu kadar önem arz etmeleri tabii ki en çok mitolojide taşıdıkları anlamlardan doğar. Mitolojik metinlerle sık sık kullanılan bu sayılar aslında bugüne zemin hazırlamış niteliktedir. 

Yorumlar

Yorum Gönder

E çok okunan yayın

Ruhu Musikiyle Nefes Alan Kaknus Kuşu

Yazan: -
Resim
Bir kuştan bahsedeceğim size; yalnız, güzel bir kuştan belki de hiç kimsenin gözle göremediği bir kuştan belki efsane deyip geçeceksiniz belki öyle etkileneceksiniz ki biz insanların yalnız yok oluşuna benzeteceksiniz belki bu bir mucize deyip inanmayı tercih edeceksiniz. siz ne düşünürsünüz bilmem ama ilk kez üniversitede okuduğumda gece saatleriydi ve çok etkilenmiştim öyle ki kaç yıl geçmesine rağmen üzerimdeki etkisi zerre azalmadı, hatta okurken sesini, hıçkırıklarını duyuyor gibi kalbim titriyor böyle bir kuş işte...  hakkında bazı yazılar okudum ama bu bilimsel şeylere geçmeden önce onun ruhunu aynen buraya aktarıyorum. kalbinizle okuyun çünkü artık sizlerde karşınızda yok olan insanları sadece izliyorsunuz ve maalesef o insanların, güzel çığlıkları da yok... ***  K aknus güzel fakat acayip bir kuştur. Yeri yurdu da Hindistan’dadır. Uzun, kuvvetli bir gagası vardır. O gagada ney gibi birçok delikler bulunur. Yüze yakın delik vardır. Sonra bu kuşun eşi de yoktur, t...
Devamı

Türk Mitolojisinde Denizkızı

Yazan: -
Resim
Türk Mitolojisinde Denizkızı Denizkızının Türk mitolojisindeki yerinden bahsetmeden önce sanırım biraz suyun mitlerde ve doğadaki önemine değinmem gerekiyor. Tanrı önce suyu yaratmıştır. Su yaratılışın başlangıcıdır ve bütün canlılarda sudan yaratılmıştır. Su bütün din kitaplarında kâinatın özü olarak kabul edilir ve yaratılışın kaynağı olması yanıyla doğurganlığında temsili olan su, hem hayat vericidir hem de temizleyici ve arındırıcı özelliğiyle öldürücüdür. Türk mitolojisinde ise su dünyanın başlangıcıdır ve su dünyanın da sonunu getirecektir. Türk mitolojisinde dokunulan ve görülen her şeyin bir ruhu vardır. Bu yüzden suyunda bir ruhu bir koruyucusu vardır. Türk mitolojisinde su çok kutsaldır. Su iyeleri koruyucusudur fakat onları kızdırmaktan kaçınmak gerekir. Dünyayı oluşturan dört elementten kirlenmeye müsait olan su olduğu için onu kirletmek büyük bir ceza gerektirir. Çünkü toprak sınırsızdır. Ateş yakıcıdır. Hava dokunulmazdır. Bu yüzden su ulaşılabilen tek eleme...
Devamı

Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Bulunan Atasözleri

Yazan: -
Resim
  Bir sözlü kültür geleneği olan atasözlerimiz , yüzyıllara meydan okuyarak günümüzde de her durum karşısında bizlere yerlerini ve değerlerini belli etmeye devam ediyor. Bizi bir çok hususta tatmin etmeyi başaran bu sözlü kültür geleneği bir yerlerde çok benzer bir yerlerde ise birebir:" aaa bizde de böyle derler." dedirtmeyi başarıyor nasıl mı? Aşağıda Azerbaycan ve Türkiye Türkçesine  ait bir kaç ortak atasözü yayımladım. Benim bu kadar az yayımlamam sakın sizleri şaşırtmasın ortaklık asla bu kadar az değil. Elbette farklılıklarda çok ama biz ortak olanlara bakmak istedik.  Yaşasın kardeşlik. Azerbaycan Türkçesi 1.        Ac ayı оynamaz.                                      2.        Ac tavuq duşunda daru görər. 3.        Ac tavuq kəndüyi taxıl bazarında görər. ...
Devamı